مطالبه اجرالمثل چیست

مطالبه اجرت المثل چیست

مطالبه اجرت المثل یکی از راه‌های جبران خسارت و یکی از شایع‌ترین اختلافات مردم که منجربه طرح دعوا در محاکم قضایی می‌شود، است. در شرایطی که هر کس طبق اصل قانونی و شرعی باعث ضرر به فرد دیگری شده باشد، ملزم به پرداخت خسارت است و زیان زننده مسئول آن می‌باشد. اجرت المثل می‌تواند بهای کار انجام شده یک فرد و یا خسارت ناشی از تصرف مال شخص دیگر و عواملی از این قبیل باشد. بنابراین اجرت المثل می‌تواند انواع مختلفی داشته باشد. در این مطلب به مطالبه اجرت المثل می‌پردازیم.

در این مطلب در مورد اینکه مطالبه اجرت المثل با سند عادی، مطالبه اجرت المثل  ایام زوجیت توسط ورثه و مطالبه اجرت المثل، مطالبه اجرت المثل ایام زوجیت قبل از طلاق، مطالبی را خواهید آموخت.

چه کسانی اجرت المثل گرفته اند؟

احقاق حق و یا رساندن حق به حقدار یکی از اولین وظایق قانون است. قانونگذار با روش‌ها و قوانین مختلف در تلاش است تا حقوق افراد پایمال نشده و تا حد امکان خسارت آنها جبران شود. از موارد بسیار مهمی که در جهت گرفتن حق افراد مورد توجه قرار می‌گیرد، جبران خسارت است. یکی از روش‌های جبران خسارت، پرداخت اجرت المثل است.

افراد در انعقاد عقود خود آزادند و می‌توانند هر روشی را برای جبران خسارت خود با توافق طرفین، پیش بینی کنند که در این صورت قاضی ملزم به تبعیت از آن است. اما در برخی شرایط یا اراده افراد معتبر نبوده و یا جبران خسارت از قبل مشخص نشده است. در این صورت اگر خسارت فرد جبران نشود، ناعادلانه است. بنابراین قانونگذارد اجرت المثل را برای جبران خسارت در نظر می‌گیرد. اجرت المثل روش پیش بینی شده قانونگذار برای جبران خسارت است و در جایی که میزان و روش آن عقد مورد توافق نباشد و یا توافق طرفین معتبر نباشد، استفاده می‌شود.

این خسارت ممکن است، خسارت وارد شده به مال، به منفعت کار، استفاده از مال شخصی و یا حتی در زندگی زناشویی باشد و ممکن است تحت قرارداری به بوجود آمده باشد و یا طبق یک توافق ضمنی صورت گرفته باشد. اجرت المثل نقطه مقابل اجرت المسمی است. اجرت المسمی مبلغی است که طرفین از قبل توافق کرده و اراده آنها میزان آن را تعیین می‌کند، اما اجرت المثل مبلغی است که خارج از اراده افراد و توسط عرف تعیین می‌شود.

مدارک لازم برای اجرت المثل

اجرت المثل بر اساس منشا و دلیل آن به دو دسته تقسیم می‌شود: اجرت المثل منفعت ناشی از کار و اجرت المثل منفعت ناشی از مال

• اجرت المثل منفعت ناشی از کار

بر اساس قانون اساسی انسان هیچ گاه مال شناخته نمی‌شود، اما کاری که انجام می‌دهد ارزش اقتصادی و مالی داشته و باید جبران شود. آن چیز که در حقوق به عنوان اجاره افراد بیان می‌شود، منظور همان اجاره کاری است که فرد می‌تواند انجام دهد. پس هرگاه کار انسان دارای ارزش اقتصادی باشد و رایگان انجام شود، فردی که کار به دستور او انجام شده است، به اندازه اجرت المثل مسئول است.

• اجرت المثل منفعت ناشی از مال

قانون اساسی در برخی موارد مالک را مستحق دریافت اجرت المثل دانسته است. یکی از پرکاربردترین مثل‌ها اجرت المثل عین مستاجره است. اگر مدت قرارداد تمام شود و مستاجر همچنان عین مستاجره را در اختیار داشته باشد، مالک می‌تواند از او اجرت المثل بگیرد.

مدارک لازم اجرت المثل بسته به نوع آن و شرایط آن نیز متفاوت است. دعوی مطالبه اجرت المثل مانند هر دعوای حقوقی دیگر نیاز به ارائه دادخواست از سوی خواهان پرونده دارد. توصیه می‌شود تا برای اطمینان از موفقیت پرونده و نتیجه آن به یک وکیل مجرب و خبره دادگستری برای طرح دعوی مراجعه کنید. مدارک لازم برای اجرت المثل ایام تصرف عبارتند از:

1. اصل اجاره نامه بصورتی که مستاجر و موجر به ترتیب خوانده و خواهان دعوی و یا وکیل قانونی آنها باشند.
2. اصل سند مالکیت که بر مالکیت خوانده بر عین مستاجر دلالت کند.
3. قرار ارجاع امر به کارشناسی

اجرت المثل ایام تصرف مستاجر

اگر در مورد دفاع از دعوی مطالبه اجرت المثل ایام تصرف چیزی نمی دانید، احتمالا این قسمت از این محتوا می تواند کمک زیادی به شما کند. کسی که صاحب و مالک عین مال است، نسبت به منافع آن هم مالکیت دارد مگر اینکه به موجب عقدی منافع مال را به دیگری منتقل کرده باشد. همانطور که گفته شد، مطالبه اجرت المثل تصرف مستاجر جزو اجرت المثل منفعت ناشی از مال است و زمانی مطرح می‌شود که شخصی از اموال فرد دیگر مانند ماشین، خانه و غیره استفاده کرده بدون آنکه بها و اجاره‌ای را پرداخت کند.

به بیان دیگر در صورتی که مدت قرارداد اجاره تمام شده باشد و مستاجر همچنان از عین مستاجره استفاده کند، دو حالت دارد. حالت اول زمانی است که مستاجر بدون اجازه مالک به استفاده خود ادامه دهد که در این صورت مالک یقینا می‌تواند اجرت المثل را دریافت کند و در حالت دوم مالک اجازه داده باشد تا مستاجر بعد از اتمام اجاره از عین مستاجره استفاده کند که در این حالت باید اجرت المثل بپردازد، مگر آنکه مالک گفته باشد رایگان استفاده کنند.

محاسبه اجرت المثل بسته به نوع شرایط، نوع اعمال، نحوه استفاده و مدت زمان آن می‌تواند متفاوت باشد. بنابراین زمانی که دعوا در محاکم قضایی مطرح شده باشد، کارشناس می‌تواند با بررسی شرایط، میزان و مبلغ اجرت المثل را مشخص کند.

ارکان دعوای مطالبه اجرت المثل ایام تصرف

از ارکان دعوای مطالبه اجرت المثل ایام تصرف عبارتند از:

• مالکیت خواهان
• خواهان دعوا باید مالک ملک و یا ذی نفع باشد.
• تصرف خوانده

در صورتی که فردی بدون مجوز قانونی ملک دیگری را به تصرف خود درآورد، مستوجب پرداخت اجرت المثل ایام تصرف خواهد بود. بنابراین اگر شخصی باعث وارد شدن ضرر و زیانی به دیگری شود، ملزم به پرداخت خسارت آن است.

عدوانی بدون تصرف

مطابق ماده 337 قانون مدنی (ماده قانونی اجرت المثل ایام تصرف)، هر گاه کسی بر حسب اذن صریح یا ضمنی از مال غیر استیفاء منفعت کند صاحب مال مستحق اجرت‌المثل خواهد بود مگر اینکه معلوم شود که اذن در انتفاع مجانی بوده است.

دفاع از دعوی مطالبه اجرت المثل ایام تصرف

پس همانطور که گفته شد، هنگامی که فردی بدون اذن و رضایت مالک از اموال او استفاده کند، باید اجرت المثل او را بپردازد و قانونگذار با متصرف غیر قانونی مال برخورد خواهد کرد. در صورتی که متصرف غیر قانونی مال اجرت المثل را پرداخت نکرد، مالک با تنظیم نمونه لایحه دفاعیه اجرت المثل از طرق دادگاه می‌تواند برای گرفتن حق خود اقدام کند. نکاتی درمورد نمونه لایحه دفاعیه اجرت المثل:

پرداخت اجرت المثل همیشه توسط متصرف نبوده و در برخی شرایط ممکن است مالک هم مجبور به پرداخت آن شود. برای مثال اگر متصرف در زمینی که تصرف کرده است محصولی بکارد، مالک نمی‌تواند مانع از برداشت این محصولات شود و یا از آنها استفاده کند و در غیر این صورت مجبور به پرداخت اجرت المثل است.

برای صدور حکم در زمان رسیدگی به دعاوی اجرت المثل ایام تصرف، جلب رضایت کارشناسی الزامی است.

در صورتی که شخصی فوت کند و تنها چند نفر از از وراث او از آن مال استفاده کنند و سایر وراث از آن مال محروم باشند، در این حالت وراث محروم می‌توانند علیه وراث متصرف لایحه دفاعیه در خصوص اجرت المثل ایام تصرف تنظیم کرده و به دادگاه ارائه کنند.

بنابراین در صورتی که مالک اجرت المثل مال خود را از متصرف تقاضا کند، اما متصرف این مبلغ را به او پرداخت نکند، مالک می‌تواند با تنظیم لایحه دفاعیه اجرت المثل مال خود و با مراجعه به دادگاه، خواهان حق خود شود.

سوالات قاضی در دادگاه اجرت المثل

یکی از دعاوی بسیار شایع در کشور ما، دعوای اجرت المثل ایام زوجیت است که در آن زن از دادگاه درخواست می‌کند تا اجرت یا مزد کارهایی را که در خانه شوهر انجام داده را محاسبه کرده و حکم به پرداخت این مزد یا اجرت دهد. البته باید بدانید که زن نمی‌تواند مزد تمام کارهایی که در خانه شوهر انجام داده است را طلب کند، این مطالبه دارای شرایط مخصوص خود بوده که اتفاقا سوالات قاضی نیز حول محور همین شرایط خواهد بود. بنابراین زن تنها می‌تواند اجرت المثل کارهایی را مطالبه کند که آن کارها شرعا به عهده او نبوده، بنا به دستور شوهر انجام داده و قصد رایگان انجام دادن آنها را نداشته است. پس این سه شرط از شروط ضروری دریافت اجرت المثل توسط زن است.

همچنین بخوانید اجرت المثل ایام زناشویی

از سوالاتی که قاضی در دادگاه اجرت المثل خواهد پرسید عبارتند از:

• سوالاتی مربوط به سه شرط اصلی
• هدف و انگیزه زن در انجام دادن کارهای منزل مشترک و اینکه آیا قصد دریافت مزد داشته یا خیر؟
• زن چه کارهایی را در طول زندگی مشترک در خانه شوهر خود انجام داده است؟
• آیا مرد در طول زندگی مشترک مبلغی را به عنوان اجرت المثل پرداخت کرده است؟
• زمان زندگی مشترک چقدر بوده و زمانی که زن در منزل شوهر حضور داشته چقدر بوده است؟

رای وحدت رویه اجرت المثل ایام تصرف

رای وحدت ویه همان آرای هیئت عمومی دیوان عالی کشور در خصوص یک موضوع مشخص است که تمامی دادگاه‌ها و مراجعه قضایی ملزم به پیروی از این آراء هستند. براساس رای وحدت رویه اجرت المثل ایام تصرف:

دعاوی اموال منقول و غیر منقول از یکدیگر جدا است.

دادگاه نزدیک به محل مال غیر منقول باید به دعاوی آن رسیدگی کند.

اموال غیر منقول به دو دسته تفکیک می‌شوند: اول اموالی غیر منقولی که در یک عقد قرارداد ثبت شده‌اند و دوم اموال غیر منقولی که خارج از قرارداد بوده و در جایی ثبت نشده‌اند.

راه‌های فرار از اجرت المثل

یکی از سوال‌های پر تکراری که توسط مد پرسیده می‌شود این است که راه‌های فرار از پرداخت اجرت المثل چیست؟ باید گفت در میان راه‌های فرار از اجرت المثل قانونی، در صورتی که از زن پرسیده شود که آیا امور خانه را برای اخذ مزد یا اجرت انجام داده است یا خیر و چنانچه زن پاسخ منفی بدهد، اجرت المثل به او تعلق نمی‌گیرد. علاوه بر آن توافقی میان زن و مرد برای بخشیدن اجرت المثل در مقابل حق طلاق یکی دیگر از راه‌های فرار از آن است.

کلام آخر

شما می توانید با مراجعه به دفاتر وکلای قانونی، در مورد نمونه کارشناسی اجرت المثل و اینکه اجرت المثل ایام تصرف از چه زمانی شروع میشود و حتی این موضوع که نمونه دادخواست مطالبه اجرت المثل ایام تصرف چگونه باید باشد، پرس و جو کنید و پس از مشورت با فردی آگاه و کاربلد برای مطالبه اجرت‌المثل خود اقدامات لازم را انجام دهید.