در قانون ایران شرایطی پیش‌بینی شده است که طی آن به زوج یا زوجه این امکان را می‌دهد بدون اینکه خود را درگیر مناسبات و تشریفات سخت و زمان‌بر طلاق کنند، به ازدواج خود از طریق نهاد حقوقی فسخ نکاح پایان دهند؛ البته استفاده از این نهاد حقوقی فقط در شرایط خاص و از پیش تعیین شده‌ای ممکن است که یکی از آن‌ها فسخ نکاح به دلیل پنهان کردن ازدواج سابق است.
در ادامه به طور مبسوط و مفصل‌تری به ماهیت فسخ نکاح به دلیل پنهان کردن ازدواج سابق و شرایط آن می‌پردازیم. با ما در مجله آوات همراه باشید.
فسخ نکاح چیست؟
در تمامی عقود و معاملات، قانون‌گذار برای جلوگیری از آسیب دیدن یکی از طرفین شرایطی را پیش‌بینی کرده که در صورتی که زیان یکی از طرفین محرز شود، آن فرد این اختیار را دارد که عقد را به صورت یک طرفه منحل کند.
از آن‌جایی که عقد نکاح نیز تابع شرایط اساسی دیگر عقود در قانون است، در این عقد نیز نهادی حقوقی به نام «فسخ نکاح» توسط قانون‌گذار پیش‌بینی شده که به طرفین این حق را می‌دهد در صورت وجود شرایطی که طی آن آسیب دیدن آن‌ها قطعی است، به صورت یک طرفه به ازدواج خود پایان دهند.
شاید این نوشته هم برای شما مفید باشد: طلاق به چه روش‌هایی صورت می‌گیرد؟
تفاوت فسخ نکاح با طلاق چیست؟
چندین تفاوت بین طلاق و فسخ نکاح که وجود دارد که بیان همه‌ی آن‌ها در این مقاله نمی‌گنجد؛ اما از مهم‌ترین تفاوت‌هایی که می‌توان بیان کرد این است که طلاق نیازمند انجام تشریفات خاصی مثل جاری شدن صیغه‌ی آن در حضور دو شاهد مرد است؛ درحالی که بر اساس ماده‌ی 1132 قانون مدنی فسخ نکاح تنها با اراده‌ی فرد صاحب حق محقق می‌شود و صرفاً کافی است به اطلاع طرف مقابل برسد.
به علاوه طلاق حق و اختیاری است که در دست مرد است درحالی که حق فسخ نکاح به دلیل پنهان کردن ازدواج سابق برای زن نیز وجود دارد.
چه شرایطی موجب ایجاد حق فسخ نکاح می‌شود؟
به موجب مواد 1112 و 1113 قانون مدنی وجود یک سری شرایط خاص مثل عدم توانایی برای برقراری رابطه جنسی در زوج، نابینایی، زمین گیری یا جذام در زوجه و مواردی ازاین دست، باعث ایجاد حق فسخ برای زوج یا زوجه می‌شود.
مواردی نیز وجود دارند که چه در مورد زوج یا چه در مورد زوجه محقق شوند، در هر دو حالت حق فسخ را برای طرف مقابل به وجود می‌آورند از جمله جنون، تدلیس یا فریب دادن دیگری و تخلف از هر صفتی که در عقد شرط شده باشد؛ مثل شرطی مبنی بر داشتن تحصیلات یا درآمد خاص که تخلف آن باعث می‌شود طرف مقابل بتواند عقد نکاح را فسخ کند.
ما در فسخ نکاح به دلیل پنهان کردن ازدواج سابق در شرایطی خاص که در ادامه خواهیم گفت، با تدلیس و فریب دیگری روبه‌رو هستیم که همان‌طور که گفتیم یکی از مواردی است که باعث به وجود آمدن حق فسخ نکاح می‌شود.
در چه شرایطی پنهان کردن ازدواج سابق باعث ایجاد حق فسخ نکاح می‌شود؟
درصورتی که در ازدواج قبلی، رابطه‌ی زناشویی برقرار شده باشد و آن ازدواج از همسر فعلی پنهان شده باشد، از مصادیق تدلیس و فریب محسوب شده و برای طرفی که مورد فریب واقع شده حق فسخ نکاح به دلیل پنهان کردن ازدواج سابق به وجود می‌آید.
در نتیجه فرد می‌تواند به صورت یک طرفه و بدون انجام تشریفات خاصی ازدواج خود را فسخ کند؛ اما اگر ازدواج قبلی در مرحله‌ی عقد و بدون برقراری رابطه‌ی زناشویی به پایان رسیده باشد، پنهان کردن آن فریب‌کاری محسوب نشده و درنتیجه نمی‌توان با استناد به آن، به ازدواج از طریق فسخ نکاح پایان داد.
شاید برایتان جالب باشد نداشتن زابطه زناشویی نیز می‌تواند یکی از دلایل طلاق باشد. برای اطلاعات بیشتر این نوشته را بخوانید: طلاق به دلیل نداشتن رابطه زناشویی
شرایط استفاده از حق فسخ نکاح
از آن‌جایی که خیار فسخ فوری است، درصورتی که فردی در ازدواج خود به هر دلیلی مثل پنهان کردن ازدواج سابق از سمت طرف مقابل فریب خورده باشد، به محض اطلاع از این قضیه باید در طی یک مدت زمان معقول و عرفی از حق فسخ نکاح خود استفاده کند؛ در غیر این صورت این حق را از دست خواهد داد.
نحوه‌ی اقامه‌ی دعوای فسخ نکاح
اگر به دنبال فسخ نکاح به دلیل پنهان کردن ازدواج سابق همسر خود هستید، اولین مرحله‌ای که باید طی کنید ثبت دادخواست فسخ نکاح در یکی از دفاتر خدمات قضایی است. توجه داشته باشید که ثبت دادخواست خود را باید با ذکر دلیل و ارا‌ئه‌ی مدارک مثبت آن و به صورت فوری، به محض اطلاع از به وجود آمدن حق فسخ انجام دهید.
پس از این دادخواست شما به یکی از شعب دادگاه‌های خانواده محل وقوع عقد یا محل اقامت خوانده ارجاع داده خواهد شد و دادگاه بعد از شنیدن سخنان دو طرف، جلب نظر پزشکی قانونی در صورت لزوم، اسماع شهادت شهود و مواردی از این دست، در صورتی که تمام شرایط محقق شده باشد حکم به فسخ نکاح به دلیل پنهان کردن ازدواج سابق خواهد داد. رای صادره دراین دادگاه بدوی قابل تجدیدنظر و فرجام‌خواهی است.
تکلیف مهریه در فسخ نکاح چیست؟
براساس قانون 1101 قانون مدنی، در صورتی که قبل از وقوع نزدیکی بین دو طرف فسخ نکاح اتفاق بیافتد، زن هیچ مهریه‌ای دریافت نخواهد کرد مگر آنکه علت فسخ نکاح عنن مرد (ناتوانی مرد در برقراری رابطه‌ی جنسی به علت عدم وقوع انزال) باشد؛ در این حالت با وجود فسخ نکاح قبل از وقوع نزدیکی، زن مستحق دریافت نیمی از مهریه خواهد بود.
سخن آخر
در این مقاله از آوات سعی کردیم تمام مواردی که برای فسخ نکاح به دلیل پنهان کردن ازدواج سابق نیاز دارید که بدانید مطرح کنیم.
گفتیم که فسخ نکاح چیست و چه شرایطی دارد، پنهان کردن ازدواج قبلی در چه صورتی باعث ایجاد این حق خواهد شد و در صورت قرار گرفتن در چنین موقعیتی چه باید کرد، با این حال اگر هنوز هم سوالی در این مورد برای شما وجود دارد می‌توانید آن را در کامنت‌ها با ما در میان بگذارید یا اگر نیاز به کمک تخصصی‌تر و حرفه‌ای‌تری دارید از وکلای مجرب و برتر سایت آوات مشاوره دریافت کنید.