ارث

در معنای عمومی “ارث مجموع دارایی های یک شخص است که پس از فوت او بین کسانی که وارث او هستند تقسیم می شود “. ارث از لحاظ شرعی این گونه تعریف شده است : “ارث مالی است که بعد از فوت یک شخص به بازماندگان یا وارثان او می رسد که برای تقسیم این اموال باید براساس قانون بین وارثان تقسیم شود “.

ارث از لحاظ قانونی این گونه تعریف شده است : ” ارث عبارت است از انتقال قهری حقوق و دارایی متوفی به ورثه او . این معنا از ارث مشابه مفهوم ترکه نیز می باشد . ترکه عبارت است از کلیه اموال و حقوق مالی که پس از پرداخت شدن دیون و تعهدات شخص متوفی ،که به بازماندگان یا وارثان شخص تعلق می گیرد “.

بعد از فوت هر شخص وراث او می توانند با گرفتن گواهی انحصار وراثت،اموال باقی مانده از متوفی را بین خود تقسیم کنند. البته باید این نکته را قبل از انحصار وراثت در نظر بگیرید، با اموالی که از یک شخص متوفی باقی می ماند اول باید دین ها،هزینه کفن و دفن،و وصیت هایی که بر گردن میت می باشد را پرداخت کرد.

سپس بعد از آن می توان اموال را تقسیم کرد.پس تا قبل از اینکه دیون میت به بدهکاران پرداخت نشود مالکیت ورثه منتقل نخواهد شد. شرط تحقق ارث زنده بودن وارث در زمان فوت مورث است.

ورثه چه کسانی هستند؟

ورثه به طور کلی به دو دسته تقسیم می شوند :

• دسته اول بستگان نسبی
• دسته دوم بستگان سببی

بستگان نسبی : نسبت خویشاوندی است که اشخاص با یکدیگر دارند مانند پدر ، مادر ، جد پدری و..

بستگان سببی : نسبت خویشاوندی است که شخص بر اساس عقد نکاح از دیگری به ارث می برد مانند زن از شوهر یکدیگر و…

براساس قانون وراثت طبقه بندی وراث به صورت زیر است :

کسانی که در طبقه اول هستند : پدر و مادر و فرزندان
کسانی که در طبقه دوم هستند : اولادِ اولاد (نوه های متوفی)

کسانی که در طبق دوم در درجه اول هستند : اجداد (مادر بزرگ و پدر بزرگ) و برادر و خواهر
کسانی که در طبق دوم در درجه دوم هستند : فرزندان خواهر و برادر و پدر ها و مادرهای پدربزرگ ها و مادر بزرگ ها

کسانی که در طبقه سوم هستند در درجه اول هستند: (عمو) ، (عمه) ، (دایی) ، (خاله)
کسانی که در طبقه دوم هستند در درجه دوم هستند: اولاد آن ها (فرزندان عمو و عمه و دایی و خاله)

براساس طبقات بالا وراث به ترتیب از میت به ارث می برند ، وارثین طبقه ی بعد وقتی ارث می برند که از وارثین طبقه ی قبل کسی نباشد.همچنین زن یا شوهر متوفی در هر صورت کنار سایر وراث، ارث می برند و هیچ یک از وراث نمی تواند مانع ارث بردن آن ها شود.

براساس قانون پدر، مادر، پسر، دختر، زوج و زوجه متوفی، حاجِب از ارث ندارند یعنی ممکن است سهم ارث آنها کمتر باشد اما محروم از ارث نمی شوند.

نحوه محاسبه قانونی ارث

 

سهم ارث زوجه:” اگر متوفی فرزند داشته باشد زوجه 1/8 از اموال وی را به ارث می برد  “اگر متوفی فرزند نداشته باشد زوجه 1/4 از اموال وی را به ارث می برد”.
سهم ارث زوج: ” اگر متوفی فرزند داشته باشد زوج 1/4 از اموال وی را به ارث می برد “. ” اگر متوفی فرزند نداشته باشد زوج 1/2 از اموال وی را به ارث می برد “.
سهم ارث مادر: “اگر متوفی فرزند یا خواهر و برادر داشته باشد مادر 1/6 از اموال وی را به ارث می برد “. “اگر متوفی فرزند و خواهر و برادر نداشته باشد مادر 1/3 از اموال وی را به ارث می برد “.
سهم ارث پدر: “اگر متوفی فرزند داشته باشد پدر 1/6 از اموال وی را به ارث می برد “.
سهم ارث دختر : “درصورتیکه متوفی پسر نداشته باشد دختر 1/2 (نصف) واحد (یک دختر)  از اموال وی را به ارث می برد “. “درصورتیکه متوفی پسر داشته باشد دختر 2/3 متعدد از اموال وی را به ارث می برد “.
سهم ارث خواهر “مشترک از پدر و مادر یا مشترک از پدر، درصورتیکه برادر یا اجداد پدری نباشد 1/2 واحد (یک خواهر) از اموال را به ارث می برد “. “مشترک از پدر و مادر یا مشترک از پدر، درصورتیکه برادر یا اجداد پدری باشد 2/3 متعدد از اموال را به ارث می برد “.
سهم ارث برادر و خواهر “مشترک از مادر درصورتیکه متوفی اجداد مادری نداشته باشد 1/6 از اموال است “.مشترک از مادر درصورتیکه متوفی اجداد مادری داشته باشد 1/3 متعدد از اموال است.

اگر در دریافت ارثیه بین اشخاصی مشکل دارید ک ه نمی توانید آن را حل کنید توصیه می کنیم از شخص سوم و یک وکیل استفاده کنید وکیل می تواند یک دوست و همراه خوبی در احقاق حق قانونی شما باشد. برای آشنایی بیشتر با فعالیت وکیل می توانید به خدمات موسسه حقوقی آوات مراجعه کنید.

نحوه محاسبه سهام ارث

• نصف یعنی (1/2)
• ربع یعنی (1/4)
• ثمن یعنی (1/8)
• دوثلث یعنی (2/3)
• ثلث یعنی (1/3)
• سدس ترکه یعنی (1/6)

در صورتی که متوفی هیچ وارثی نداشته باشد تکلیف اموال چیست؟

براساس قانون اگر متوفی اموالی داشته باشد اما هیچ وارثی نداشته باشد تا اموالش بین آن ها تقسیم شود، اموال متوفی در اختیار حکومت یا دادگاه و دادستان قرار می گیرد.

براساس قانون نخستین اثر حقوقی مرگ، توقف هر نوع عمل حقوقی متوفی است.به این معنی که بعد از مرگ متوفی هیچ شخصی حتی بستگان نزدیکش نمی توانند هیچ اقدام حقوقی از طرف او انجام دهند،حتی اگر متوفی وکالتی به شخص دیگری داده باشد وکالت بعد از مرگ متوفی باطل می شود.

با فوت هر شخص قائم مقام قانونی‌اش جانشین اقدامات حقوقی متوفی و ادامه دهنده کارها و اعمال و اقدامات الزامی نیمه تمام او می‌شود ، براساس قانون دومین اثر حقوقی مرگ انتقال اموال،دارایی،و دیون متوفی بین ورثه یا کسانی که خود متوفی وصیت کرده تقسیم می شود.

ورثه ای که اموال متوفی به آن ها می رسد توسط قانون شناخته شده می باشند؛ تعداد ورثه هیچ شخصی نه قابل کم کردن و نه قابل افزایش است. یعنی این امکان وجود ندارد که شخصی بتواند حتی یک نفر از وراث قانونی خود را از ارث محروم کند یا سهم‌الارث او را افزایش یا کاهش دهد.

براساس قوانین و مقررات وصیت کردن به نفع بعضی ورثه یا انتقال مالی قبل از فوت به نام بعضی از وراث یا هر شخصی غیر از ورثه با آنچه که به عنوان اصل قانونی گفته شد، تعارض ندارد، منتها به صراحت و بطور مستقیم این امکان قانونی وجود ندارد که کسی بتواند از تعداد ورثه کم کند یا شخص یا اشخاصی را به تعداد ورثه اضافه کند.

اموری که مانع رسیدن ارث می شود چیست؟

منظور از اموری که به عنوان موانع ارث نامیده می شوند، اموری است که وجود هر کدام از این شرایط مانع رسیدن ارث به وراث قانونی متوفی می شود. در صورتی به وارث ارث نمی رسد که تمام عوامل مانع از رسیدن به ارث بررسی شود و به اثبات برسد ، اگر در دلایل و عواملی که مانع از رسیدن شخصی به ارث می شود تردید یا شکی وجود داشته باشد ، یا اسباب و شرایط وراثت در شخص جمع باشد، از متوفی ارث خواهد برد. به صورت کلی شرایطی که مانع از رسیدن وراث به ارث می شود به شرح زیر است :

1.کفر : به طور کلی مسلمان از کافر به ارث می برد اما کافر از مسلمان ارث نمی برد، مطابق قانون براساس ماده 881 اگر فرد فوت شده مسلمان باشد هر یک از ورثه وی که کافر باشد از وی ارث نخواهد برد . اما در صورتی که فرد فوت شده کافر باشد و در جمع ورثه او یک فرزند مسلمان وجود داشته باشد فرزند مسلمان ارث می برد و مانع از رسیدن بقیه فرزندان و وراث به ارث می شود.

2.قتل : براساس قانون اگر شخصی به ناحق شخص دیگری را بکشد ، ولی این قتل به ناحق و برای دفاع از حق خود نباشد موجب شخص قاتل از ارث می شود.

مطابق قانون براساس ماده 880 “اگر شخصی به عمد فرزند یا مورث خود را بکشد از ارث او محروم می شود ” این حکم در قانون از دو جهت دارای اهمیت است : اول این که محرومیت این شخص از ارث برای فرد قاتل یک نوع تنبیه حساب می شود، دوم این که این اقدام برای مانع شدن ارث برای این شخص یک نوع پیشگیری از جرم است که باعث می شود نظم و امنیت در جامعه برقرار شود. اما مطابق قانون براساس ماده 881 “در صورتی که قتل انجام شده توسط شخصی از روی عمد نباشد مشروع یا برای دفاع از خود صورت گیرد شخص ارث خواهد برد “.

.3برده بودن : براساس قانون برده بودن شخص وارث یا مورث مانع از رسیدن به ارث است مگر اینکه شخص منحصر به فرد باشد،در این صورت ارث از ترکه خریداری و آزاد می‌گردد و باقی مانده ترکه به او داده می‌شود.

4.لعان : لعان در لغت به معنی لعنت کردن و در اصطلاح به معنب لعن و نفرین کردن بین زوجین یا فرزندان صورت می گیرد،مثلا اگر مردی به همسر خود نسبت زنا بدهد یا فرزندی را که قانونا به او تعلق دارد را انکار کند جزو لعان حساب می شود.

براساس قانون اگر مردی به هر علتی برای نفی فرزند خود با همسرش لعان کند ،زن و شوهر یکدیگر را لعان کنند،ا پدر و مادر از فرزند خود لعان ببینند،از یکدیگر ارث نمی برند.مطابق قانون براساس ماده 882 بعد از لعان زن و شوهر به یکدیگر ابطه زناشویی بین آن ها لغو و از بین می رود،فرزندی که مورد لعان قرار گرفته از پدر و مادر ارث نمی برد،همچنین پدر و مادری که مورد لعان فرزند قرار گرفته باسند از وی ارث نمی برند.

5.زنا : در این مورد اگر زنا صورت گرفته باشد نه فرزند زنا زاده از پدر و مادر خود ارث می برد نه پدر و مادر و نزدیکان وی از او ارث می برند،مطابق قانون براساس ماده 884 طفل متولد از زنا، از پدر و مادر و اقوام آنان ارث نمی‌برد. البته علت این حکم، به استناد ماده ١١٦٧ قانون طفل متولد از زنا، ملحق به زانی نمی‌شود؛ یعنی بین آن‌ها رابطه‌ی خویشاوندی نسبی به‌وجود نمی‌آید و نبودن توارث، بین زانی و فرزند ناشی از زنا، یکی از نتایج فقدان رابطه خویشاوندی مشروع است.

6.غیبت : براساس این قانون اگر فردی به صورت ناگهانی ناپدید شود یا اثری از وی گیدا نباشد یه صورتی نتوان مرده بودن یا زنده بودن وی را تشخیص داد،در این صورت وراث و خویشاوندان وی نمی توانند از در صورت غیبت او ادعای طلب ارث نمایند.ولی در صورتی که این غیبت طولانی شود مثلا به صورت 10 سال یا 4 سال پیگیری فرد پیدا نشود حکم مرگ فردی که ناپدید شده صادر می شود ؛ وراث و خویشاوندان وی می توانند از در صورت غیبت او ادعای طلب ارث نمایند.
7.فوت پیش از مرگ متوفی : براساس قانون در صورتی که فرزندی پیش از والدین خود فوت کند،خانواده وی نمی توانند مدعی ارث باشند.

برای ارث بردن شرایط زیر باید مهیا باشد

•  از متوفی مال یا اموالی به جای مانده باشد.
•  میان وارث و مورث (متوفی)، رابطه خویشاوندی (سببی یا نسبی) وجود داشته باشد.
•  وارث باید در زمان فوت مورث، در قید حیات باشد (ماده 857 قانون مدنی). بنابراین اگر کسی پدرش پیش از پدربزرگ خود فوت کرده باشد، نمی‌تواند از پدربزرگ خود ارث ببرد.
• جنینی که در شکم مادر است زنده به دنیا آید. در این صورت ارث می‌برد اما اگر جنین بمیرد ارث به او تعلق نمی گیرد. (ماده 857 قانون مدنی)
• موانع ارث وجود نداشته باشد.
•  حق و دینی بر ماترک متوفی نباشد.

در صورتی که متوفی یک فرزند داشته باشد ارث چگونه تقسیم می شود؟

در صورت داشتن یک خواهر یا یک برادر مادری	یک ششم
پدر، در صورتی که میت فرزند داشته باشد	یک ششم
در صورتی که میت تنها یک فرزند دختر داشته باشد	یک دوم
اگر تنها یک خواهر پدری یا پدر و مادری داشته باشد	یک دوم
اگر میت دو دختر و بیشتر و بدون فرزند پسر باشد	ذو سوم
در صورت داشتن دو یا تعداد بیشتری خواهر پدری یا پدر و مادری و بدون هیچ برادری	ذو سوم
در صورت داشتن خواهران و برادران مادری متعدد	یک سوم

 

در صورتی که متوفی بیش از یک فرزند داشته باشد ارث چگونه تقسیم می شود؟

میت دو برادر یا چهار خواهر یا فرزند داشته باشد	یک ششم
زوجه(زن) اگر همسر فوت شده¬اش فرزند نداشته باشد	یک چهارم
اگر همسر فوت شده¬اش فرزند داشته باشد	یک هشتم
زوج(مرد) همسر فوت شده زوج، فرزند نداشته باشد	یک دوم
همسر فوت شده زوج، فرزند داشته باشد	یک چهارم

 

اگر شخصی بمیرد به همسرش مهریه تعلق می گیرد؟

براساس این قانون اگر مردی فوت کند و مهریه همسر خود را پرداخت نکرده باشد بعد از مرگ مرد باید مهریه زن پرداخت شود، زیرا مهریه زن ازطلب‌های ممتازه به حساب می‌آید.بعد از مرگ متوفی اموال وی بررسی می شود اگر اموالی داشته باشد هزینه کفن و دفن از این اموال برداشته می شود ؛ مقداری از اموال بر حسب مهریه معینه به زن پرداخت می شود سپس بقیه اموال بین همه وراث تقسیم می شود.

البته باید توجه داشته باشید که مهریه سهم الارث زن حساب نمی شود ، علاوه بر مهریه زن از اموال همسر متوفی خود ارث نیز خواهد برد.در صورتی متوفی فرزندی نداشته باشند زن بعد از فوت همسر خود مهریه خود را به ارث می برد همچنین یک چهارم از کلیه اموال شوهرش نیز به وی ارث می رسد.اما در صورتی که متوفی فرزندی داشته باشد زن علاوه بر مهریه یک هشتم از اموال همسرش را نیز به ارث می برد.

در صورتی که فرد متوفی دو همسر یا بیشتر داشته باشد یک هشتم از اموال متوفی بین زن هایش تقسیم می شود.در صورتی که زنی فوت کند و مهریه خود را قبل از مرگ نگرفته باشد ،خانواده زن می توانند مهریه پس از مرگ دخترشان را از همسرش دریافت کنند؛زیرا مهریه دینی است که به عهده مرد بوده و بعد از فوتش مهریه پس از مرگ جزو ماترک وی است، وراث زن می توانند از مهریه‌اش ارث ببرند.

در صورت فوت زوجین قوانین ارث جهیزیه چیست؟

براساس قانون اموالی که بر طبق رسم و رسوم افراد زوجه به خانه همسرش می آورد جهیزیه شناخته می شود،زن در اموال خود تصرف دارد و می تواند هر اقدامی که می خواهد راجع به اموال خود انجام دهد و وارثین وی می تواننند پس از مرگ وی جهیزیه دخترشان را پس بگیرند.

نوشتن سیاهه اموال زن یکی از راه‌های دریافت جهیزیه است البته داشتن فاکتور اموال خریداری‌شده به نام زوجه، یکی دیگر از راه‌های استرداد جهیزیه محسوب می‌شود. خانواده زن با استفاده از آن می توانند جهیزیه دخترشان را پس از مرگ بگیرند.

در صورتی که سیاهه اموال در دست کسانی که می خواهند جهیزیه را بگیرند وجود نداشته باشد ؛جهیزیه به آن ها تعلق نمی گیرد،در این صورت اموال یا جهیزیه مرد به همسر و اموال و جهیزیه زن به همسرش تعلق می گیرد.اما در صورتی که اموال به جا مانده از متوفی مشترک باشد و هر دو در آن سهم داشته باشند، این اموال به صورت مشترک میان زن و مرد تقسیم می‌شود.

البته در این جا نکاتی نیز در قانون جهیزیه وجود دارد که به شرح زیر است :

زمانی که شوهر سیاهه اموال را امضا نکند و دو نفر نیز به عنوان شاهد این سیاهه را امضا نکنند سیاهه جهیزیه اعتبار قانونی ندارد و هیچ یک از بستگان زن نمی توانند تصرفی در آن داشته باشند.بهتر است کسانی که به عنوان شاهد این سیاهه را امضا می کنند ؛بهتر است که مرد باشند و بهتر است که این افراد از خویشاوندان زن و مرد باشند.

پس از آن كه شوهر و آن دو شاهد، زير سياهه جهيزيه را امضا كردند، این سیاهه حالت سند عادی پیدا می‌کند که در زمان بروز اختلاف می‌تواند برای اثبات ادعای زن یا بستگان وی پس از مرگ وی به کمک او بیاید.

در بعضی موارد نیز براساس آداب و رسوم افراد در بعضی از مناطق جهیزیه به صورت کامل توسط مرد خریداری می شود.در بعضی مناطق دیگر نیز این جهیزیه کاملا توسط زن خریداری می شود؛ این موضوع نیز در پش گرفتن اموال متوفی بسیار اهمیت دارد که باید در نظر گرفته شود.

در قانون جهیزیه به صورت امانت در اختیار زن و مرد قرار می گیرد، اگر مرد یا زن به طور عمدی این وسایل یا جهیزیه را بشکند یا آسیبی به آن وارد کند؛همسر وی یا بستگانش پس از مرگ می‌توانند با مراجعه به دادسرا و طرح شکایت، از وی شکایت کیفری کنند.

مطابق قانون،‌ جهیزیه ‌متعلق به زوجه است و در صورت فوت وی، اموالی که از او بر جا می‌ماند به میزان سهم‌الارث به ورثه تعلق می‌گیرد. اگر زوج و زوجه صاحب فرزند باشند، یک چهارم اموال به مرد به ارث می‌رسد و اگر صاحب فرزندی نباشند، یک دوم اموال به مرد به ارث رسیده و بقیه اموال میان سایر وراث تقسیم می‌شود.

انحصار وراثت چیست؟

براساس قانون با فوت هر شخص اموال او به بستگان و وراث وی منتقل می شود ، در این صورت اگر وراث بخواهند سهم الارث خود را مطالبه بگیرند و در آن حق داشته باشند،باید اول اموال متوفی بررسی شود و حق هر یک از این افراد در دادگاه بررسی و معین شود که به این عمل در قانون انحصار وراثت گفته می‌شود.

برای انحصار وراثت دادگاه پس از رسیدگی اموال، گواهی‌نامه‌ای به نام تصدیق انحصار وراثت صادر می‌کند که در اختیار اشخاص ذی‌نفع قرار خواهد گرفت. به معنای دیگر انحصار وراثت به معنای معلوم کردن تعداد وراث متوفی توسط مراجع ذی‌صلاح است که مقررات مربوط به آن در قانون تصدیق انحصار وراثت مصوب سال ۱۳۰۹ و قانون امور حسبی آمده است.

درخواست صدور گواهي انحصار از کدام مرجع باید صورت گیرد؟

برای درخواست گواهی انحصار وراثت اول از همه باید به شورای حل اختلاف آخرين محل اقامت دائمي فرد فوت شده مراجعه کرد، بايد توجه کنید که رسيدگي به دعاوي درباره ارث،اصل و نسب، وصيت، توليت يا وقف که ممکن است پس از فوت متوفي ايجاد شود.کماکان در صلاحيت دادگاه هاي عمومي است و چنين دعاوي حتي با توافق طرفين قابليت طرح در شوراي حل اختلاف را ندارد.

چه اشخاصي مي توانند درخواست صدور گواهي انحصار وراثت کنند؟

هر شخصی اعم از ورثه،بستگان متوفی که جزو ورثه هستند،طلبکار متوفی،کسي که متوفي به نفع او وصيت کرده (موصي له) يا کسي که از سوي متوفي مامور اجراي وصيت شده است؛ (وصي)،می توانند انحصار وراثت کنند. معمولا یک یا چند نفر از ورثه متوفی درخواست صدور گواهی انحصار وراثت می کنند.

این نکته را نیز باید در نظر داشته باشید مخالفت يا همکاري نکردن یک یا چند نفر از ورثه ، به هر دليلي که باشد مانع رسيدگي و صدور گواهي انحصار وراثت نيست.

قوانین گواهی انحصار وراثت

• درصورتی که ارزش ماترک متوفی کمتر از یک میلیون تومان باشد، شورای حل اختلاف بدون انتشار آگهی و دعوت از ورثه، در جلسه فوق‌العاده با توجه به اسناد و مدارک ارائه شده، گواهی انحصار وراثت را صادر می‌کند.
• اگر در زمانی که فردی فوت می‌کند، همسر او باردار باشد نمی‌توان گواهی انحصار وراثت گرفت؛ یعنی اگر بچه‌ای درصورت زنده متولد شدن از متوفی ارث ببرد، باید صبر کرد تا این بچه به دنیا بیاید بعد تکلیف اموال مشخص شود.
• وصیت‌نامه هم جزو مواردی است که ممکن است وضعیت تقسیم اموال متوفی را تغییر دهد اما از نظر قانون، هر کس وصیت‌نامه‌ای از متوفی دارد باید در مدت ۳‌ماه به دادگاهی که آگهی انحصار وراثت را منتشر کرده، تحویل دهد تا انحصار وراثت صورت گیرد. پس از گذشتن این مدت هر وصیت‌نامه‌ای داده شود از درجه اعتبار ساقط است.
• اگر متوفی و وارثان ساکن یک روستا هستند، نیازی نیست آگهی انحصار وراثت در یک روزنامه کثیرالانتشار منتشر شود بلکه این آگهی باید یک‌بار و در یک روز در معابر و اماکن عمومی آن روستا نصب شود.

کسانی که از یک فرد متوفی ارث می‌برند و می توانند درخواست انحصار وراثت دهند از نظر شرع و قانون به ۳ طبقه تقسیم می‌شوند:

• وراث طبقه اول که عبارتند از: پدر، مادر، زن، شوهر، اولاد و اولاد اولاد
• وراث طبقه دوم که عبارتند از: اجداد، برادر، خواهر و اولاد آنها
• وراث طبقه سوم که عبارتند از: عمو، عمه، دایی، خاله و اولاد آنها

چه مدارکي برای درخواست صدور گواهي انحصار وراثت باید ارائه شود؟

درخواست کتبي انحصار وراثت که شامل ؛ نام، مشخصات کامل و اقامتگاه متقاضي، متوفي و همه ورثه و نسبت هر يک از ورثه با متوفي بايد به همراه مدارک زير به شوراي حل اختلاف ارائه شود:

• گواهي فوت متوفي صادر شده از سوي اداره ثبت احوال
• کپي شناسنامه ورثه
• کپي عقدنامه همسر دائمي متوفي
• فرم استشهاديه دال بر منحصر بودن وراث به اشخاص نامبرده شده
• گواهي تسليم اظهارنامه ماليات بر ارث به اداره امور اقتصادي و دارايي آخرين محل اقامت متوفي. در اين مرحله صرفا مشخصات متوفي و اموال و دارايي هاي وي در فرم مخصوصي به اداره دارايي اعلام مي شود و نيازي به پرداخت ماليات نيست.
• رسيدگي به دعاوي درباره احوال شخصيه ايرانيان غير شيعه، زرتشتي، کليمي يا مسيحي در هر مورد بر اساس قواعد همان کيش و آيين انجام مي شود بنابراين در صورتي که متوفي از اقليت هاي مذهبي باشد نظر مرجع مذهبي مربوطه درباره تقسيم ماترک بايد همراه درخواست ارائه شود.

چقدر باید برای درخواست انحصار وراثت هزینه کنیم؟

برای انحصار وراثت اگر بخواهبد بدون وکیل اقدام کنید مبلغی حدود 130 هزار تومان باید هزینه کنید؛ پرداخت این مبلغ در دفتر خدمات الکترونیک قضایی، توسط دولت بعنوان هزینه دادرسی دریافت می شود.

آیا به زن باردار ارث تعلق می گیرد؟

مطابق قانون براساس ماده 957 اگر جنین زنده باشد از حق و حقوق ارث بهره خواهد برد،زیرا جنین نیز دارای شخصیت است و می تواند صاحب حق و حقوق در قانون باشد. این حقوق عبارتند از: حق حیات، حق ارث بردن، حق هدیه گرفتن و این حق که مالی به نفع جنین وقف یا وصیت شود.اما در صورتی که جنین مرده باشدهیچ ارثی به او تعلق نمی گیرد.

براساس قانون اگر جنین بخواهد از اموال والدین فوت شده خود ارث ببرد دو شرط وجود دارد:

1.نطفه جنین در زمان فوت والدین اش منعقد شده باشد: به این دلیل که اگر تاریخ انعقاد نطفه، پس از فوت والدین جنین باشد، براساس قانون می توان گفت که جنین در زمان مرگ والدین، موجود نبوده است پس حقی به او نمی رسد.

مطابق قانون براساس ماده877 “در صورتی که در این شرط، بین ورثه اختلافی پیدا شود، امارات قانونی که برای اثبات نسب مقرر است، ملاک عمل خواهد بود؛به این معنی که ارث بردن جنین مشروط بر این است که فاصله زمانی بین مرگ والدین و تولد نوزاد بیش از ۱۰ ماه نباشد.

2.جنین زنده متولد شده پس از تولدش بمیرد؛مطابق قانون براساس ماده 876 اگر در هنگام متولد شدن جنین در این که این جنین زنده متولد شده است یا خیر شک ایجاد شود ؛ یعنی ندانیم که جنین، مرده به‌دنیا آمده یا اینکه زنده به دنیا آمده و لحظه‌ای بعد، مرده است و دلیلی هم برای اثبات این امر وجود نداشته باشد، مسأله ارث بردن جنین منتفی می شود و هیچ سهمی از ارث نخواهد داشت.

گریه و حرکت کردن جنین در زمان ولادت، از نشانه‌های ظاهری حیات او است، اما اظهارنظر نهایی در این مورد، بر عهده پزشک کارشناس است.

قوانین انحصار وراثت جنین چیست؟

مطابق قانون براساس ماده 878 برای اینکه حق الارث جنین حفظ شود و هیچ کس نتواند در آن تصرفی داشته باشد دو راهکار برای این موضوع در نظر گرفته شده است :

1.اولین نکته این است : اگر جنین با زنده متولد شدن خود مانع از ارث بردن بعضی از ورثه متوفی شود،اموال یا ترکه تا زمان تولد وی تقسیم نخواهد شد.

به عنوان نمونه اگر بازماندگان متوفی، برادر و خواهر او باشند و همسر متوفی، باردار باشد، این جنین که فرزند متوفی محسوب می‌شود، در صورت زنده متولد شدن، مانع از ارث بردن برادر و خواهر متوفی خواهد شد. همان‌طور که گفته شد در چنین موردی، تقسیم ترکه تا زمان تولد جنین، به تعویق خواهد افتاد.

2.دومین نکته این است : اگر جنین با متولد شدن مانع از ارث بردن بعضی از ورثه متوفی نشود و و ورثه بخواهند ترکه را تقسیم کنند،باید سهمی که مساوی سهم دو پسر از همان طبقه باشد، کنار گذارند و بقیه را بین خود تقسیم کنند.البته این نکته را نیز در نظر بگیرید که این تقسیم تا زمانی که وضعیت جنین معلوم شود، معتبر است.

حق گرفتن و پیگیری سهم الارث جنین به عهده ولی یا وصی منصوب از جانب پدر و جد پدری وی است.اما اگر جنین ولی یا وصی نداشته باشد دادگاه برای او امین معین می‌کند.مطابق قانون براساس ماده 103 قانون امور حسبی ، از سمت امینی که برای حفظ اموال جنین معین شده است تا قبل از تولد طفل حق قانونی دارد ، پس از تولد طفل این حق زایل می‌شود.

اظهارنامه مالیات بر ارث چیست؟

اظهار نامه مالیاتی مالیات انحصار وراثت نمونه فرم،یا کاربرگی است که شامل : اطلاعات هویتی ، محل زندگی متوفی ، تعداد وراث ، مقدار اموال ، هزینه هایکفن و دفن ، بدهی ها ، و… متوفی است.

این اظهار نامه توسط سازمان امور مالیاتی کشور محاسبه و بررسی می شود و در اختیار دولت و وراث قرار می گیرد. بعد از فوت متوفی ، وراث وی شش ماه بعد از تاریخ فوت باید فرم اظهارنامه مالیات بر ارث را دریافت کنند.

ماده ۲۶اظهارنامه مالیات بر ارث چیست؟

مطابق قانون براساس ماده 26 “وراث یا خویشاوندان ، امین یا نماینده قانونی فرد متوفی موظفند،برای کسر هزینه های کفن و دفن ، واجبات مالی ، و دینی ، بعد از یک سال از فوت متوفی اظهار نامه ای حاوی ؛ کلیه اقلام ماترک با تعیین ارزش روز ، زمان فوت و تصریح مطالبات و بدهی‌ها طبق فرم نمونه مخصوصی که از طرف سازمان امور مالیاتی کشور تهیه کنند.

طبق تبصره 1 قانون 26 مالیات بر ارث “در صورتی که متوفی بدهی داشته باشد ، اسناد و مدارک مربوط به آن نیز وجود داشته باشد و مورد تائید اداره امور مالیاتی قرار گیرد ، این اموال قابل کسر از ماترک یا اموال متوفی خواهد بود.
طبق تبصره 2 قانون 26 مالیات بر ارث “براساس آیین‌نامه اجرائی این ماده در مورد نحوه رسیدگی، ارزیابی اموال و دارایی‌ها و صدور گواهی متوفی ، توسط وزارت امور اقتصادی و دارایی تهیه می‌شود و به تصویب هیأت وزیران می‌رسد.

مدارک مورد نیاز اظهارنامه مالیات بر ارث

بعد از فوت متوفی ، وراث وی تا شش ماه بعد از تاریخ فوت باید فرم اظهارنامه مالیات بر ارث را همراه با مدارکی زیر به اداره امور مالیاتی تسلیم کنند :

• کپی یا تصویر اسناد مربوط به بدهی و مطالبات متوفی
• کپی یا تصویر کلیه اوراقی که حق مالکیت متوفی نسبت به اموال و حقوق مالی را مشخص می‌کند.
• کپی یا تصویر آخرین وصیت‌نامه متوفی درصورت موجود بودن وصیت‌نامه
• کپی یا تصویر وکالت‌نامه و یا نماینده قانونی نامه در صورت موجود بودن
• کپی یا تصویر گواهی فوت از مراجع ذیربط
• کپی شناسنامه وکارت ملی کلیه وراث
• کپی سند ازدواج متوفی

مالیات بر ارث چیست؟

مالیات بر ارث به مالیاتی می گویند ؛ که به دارایی ها ، املاک و هر چیز باقی مانده از یک فرد فوت تعلق می گیرد . این مالیات باید برای هر فرد فوت شده از طرف وراث وی به دولت تسلیم شود مالیات بر ارث به دو نوع تقسیم می شود : 1.یک نوع از مالیات بر ارث هنگام تقسیم و واگذاری مال متوفی از وراث وی دریافت می شود.2.نوعی دیگر از مالیات بر ارث به‌طور مستقیم از تمام اموال و درایی عای باقی‌مانده از فرد فوت‌شده دریافت می شود.

قانون مالیات بر ارث در ایران

قانون مالیات بر ارث در ایران از سال 1394 شکل تازه ای به خود گرفته است ؛ براساس قانون جدید “مالیات بر ارث به کلیه اموال و دارایی های باقی مانده از فرد متوفی تعلق نمی گیرد بلکه فقط وراث وی موظفند از اموال دریافتی خود مالیات بپردازند.

میزان و نرخ مالیات بر ارث افراد نیز، بستگی به نسبت آن‌ها با فرد فوت‌شده دارد. این نسبت را در قانون با عنوان طبقه وراث می‌شناسند که در مطالب بالا طبقه بندی وراث را برای شما عنوان کردیم.

نحوه محاسبه مالیات بر ارث

به‌طورکلی وراث طبقه دوم، دو برابر وراث طبقه اول و وراث طبقه سوم، چهار برابر وراث طبقه اول باید مالیات بر ارث پرداخت کنند.نرخ مالیات بر ارث را برای هریک از انواع اموال به‌صورت جدول به شرح زیر است :

وراث طبقه اول 7.5 درصد وراث طبقه دوم 15 درصد وراث طبقه سوم 30 درصد	مالیات بر ارث ملک (خانه مسکونی، مغازه، زمین و …)
وراث طبقه اول 2 درصد وراث طبقه دوم 4 درصد وراث طبقه سوم 8 درصد	مالیات بر ارث خودرو و سایر وسایل نقلیه
وراث طبقه اول 3 درصد وراث طبقه دوم 6 درصد وراث طبقه سوم 12 درصد 24 درصد	مالیات بر ارث سپرده بانکی، اوراق مشارکت و سود
وراث طبقه اول 6 درصد وراث طبقه دوم 12 درصد وراث طبقه سوم 24 درصد	مالیات بر ارث سهام، سهم الشرکه و حق تقدم خارج از بورس
وراث طبقه اول 0.5 درصد وراث طبقه دوم 1 درصد وراث طبقه سوم 2 درصد	مالیات ارث سهام، سهم الشرکه و حق تقدم داخل بورس
وراث طبقه اول 10 درصد وراث طبقه دوم 20 درصد وراث طبقه سوم 40 درصد	مالیات بر ارث سایر اموال و دارایی‌ها

 

نحوه پرداخت مالیات بر ارث

نحوه پرداخت مالیات ار ارث نیز مانند مالیات های دیگر با با پر کردن اظهارنامه مالیاتی پرداخت می شود؛به این صورت که وراث تا یک ال بعد از انحصار وراثت فرصت دارند اظهارنامه مالیاتی ،مالیات بر ارث خود را تهیه و تقدیم به سازمان امور مالیاتی کنند.

البته وراث تنها زمانی مجبور به پرداخت مالیات بر ارث هستند که قصد تقسیم ارث را داشته باشند. مادامی‌که اموال و دارایی‌ها به نام متوفی باشد، نیاز به پرداخت مالیات نیست.

نسبت به چه افرادی مالیات بر ارث تعلق می گیرد؟

قانون اموال مشمول مالیات بر ارث برای افراد به شرح زیر است :

“اگر فرد متوفی یا وارث وی هر دو ساکن و مقیم ایران باشند،بر کل اموال متوفی واقع در ایران یا خارج از ایران،به هر یک از ورثه طبق نرخ‌های مقرر ۲۰ درصد مالیات‌ مستقیم تعلق می گیرد.

“اگر فرد متوفی یا وارث وی هر دو ساکن و مقیم خارج از ایران باشند،بر کل اموال متوفی که واقع در ایران است،به هر یک از ورثه طبق نرخ‌های مقرر ۲۰ درصد مالیات‌ مستقیم تعلق می گیرد.

بر کل اموال متوفی که واقع در خارج از ایران است،پس از کسر مالیات بر ارثی که از آن بابت به دولت محل وقوع مال پرداخت شده ،به هر یک از ورثه طبق نرخ‌های مقرر ۲۵ درصد مالیات‌ مستقیم تعلق می گیرد.

نسبت به چه اموالی مالیات بر ارث تعلق می گیرد؟

اموال مشمول مالیات بر ارث ، کلیه اموال و دارایی های منقول و غیرمنقول باقی مانده از فرد متوفی است که به بعضی از آن ها مالیات تعلق می گیرد. اموالی که مالیات بر ارث به آن ها تعلق می گیرد به شرح زیر است :

بنابراین، نسبت به سپرده‌های بانکی، اوراق مشارکت و سایر اوراق بهادار و نیز سود سهام و سهم‌الشرکه تا تاریخ ثبت انتقال به نام وراث یا پرداخت و تحویل به آن‌ها به نرخ سه درصد مالیات تعلق می گیرد.

نسبت به سهام و سهم‌الشرکه و حق تقدم آن‌ها یک و نیم برابر نرخ‌های مذکور براساس تبصره یک ماده ۱۴۳ و ماده ۱۴۳ قانون “طبق مقررات مزبور در تاریخ ثبت انتقال به نام وراث و نسبت به حق‌الامتیاز و سایر اموال و حقوق مالی که در بند‌های مذکور به آن‌ها تصریح نشده است، به نرخ ۱۰ درصد ارزش روز در تاریخ تحویل یا ثبت انتقال به نام وراث ، مشمول مالیات می‌شوند”.

اموال مشمول مالیات بر ارث شامل : ” برای انواع وسایل نقلیه موتوری، زمینی، دریایی و هوایی به نرخ 2 درصد بهای اعلامی توسط سازمان امور مالیاتی کشور در تاریخ ثبت انتقال به نام وراث مالیات تعلق می گیرد”.

“برای سپرده‌های بانکی، اوراق مشارکت و سایر اوراق بهادار و نیز سود سهام و سهم‌الشرکه تا تاریخ ثبت انتقال به نام وراث یا پرداخت و تحویل به آن‌ها به نرخ سه درصد مالیات تعلق می گیرد”.

“نسبت به املاک و حق واگذاری محل یک و نیم برابر نرخ‌های مذکور در ماده ۵۹ قانون مالیات‌ها به مأخذ ارزش معاملاتی املاک یا به مأخذ ارزش روز حق واگذاری حسب مورد در تاریخ ثبت انتقال به نام وراث و نسبت به اموال و دارایی‌های متعلق به متوفای ایرانی که در خارج از کشور واقع شده، پس از کسر مالیات بر ارثی که از آن بابت به دولت محل وقوع اموال و دارایی‌ها پرداخت شده به نرخ ۱۰ درصد ارزش ماترک که مأخذ محاسبه مالیات بر ارث در کشور محل وقوع مال قرار گرفته است مالیات تعلق می گیرد”.

موارد معافیت از پرداخت مالیات بر ارث

مطابق قانون براساس ماده 24 و 25 بخشی از اموال و دارایی‌های فرد متوفی که معاف از مالیات بر ارث هستند به شرح زیر است :

• مطابق قانون براساس ماده 2 “اموالی که بر طبق وصیت یا نذر فرد فوت شده مورد وقف یا حبس تحویل سازمان‌ها و مؤسسات داده‌شده است ،در صورت تأیید این سازمان‌ها و موسسات مشمول مالیات بر ارث نیستند”.
• اموالی که جزء ماترک متوفی بوده و طبق قوانین یا حکم خاصی مالکیت آن از فرد متوفی سلب شده است مانند قانون ماده 2 در صورت تأیید اشخاص مزبور مالیات بر ارث به آن‌ها تعلق نمی‌گیرد.
• وجوه مبالغ بازنشستگی و پس‌انداز خدمت و مزایای مربوط به پایان خدمت، مطالبات مربوط به اخراج ، بازخرید، مرخصی‌های استفاده‌نشده، وجوه پرداختی بیمه‌های اجتماعی توسط کارفرما و مؤسسات بیمه از قبیل انواع بیمه‌های عمر وزندگی، خسارت و فوت و همچنین دیه مشمول مالیات بر ارث نیستند ؛ و این وجه به‌صورت یکجا یا مستمر به ورثه پرداخت می‌شود.
• اثاث منزل فرد متوفی نیز جزء ماترک وی محسوب نمی‌شود و به همین دلیل مالیات بر ارث به آن تعلق نمی‌گیرد.
• اموال شهدای انقلاب اسلامی نسبت به وارثان طبقه اول و دوم مشمول مالیات بر ارث نیستند و این اموال معاف از مالیات بر ارث هستند.
• اموالی که وقف وزارتخانه‌ها، مؤسسات دولتی، شهرداری‌ها و بنیادها و نهادهای انقلاب اسلامی و دستگاه‌هایی که بودجه آن به‌وسیله دولت تأسیس می‌شود در صورت داشتن مجوز معافیت از طرف مقام رهبری به‌شرط تأیید نهادها و سازمان‌ها معاف از مالیات بر ارث خواهند بود.
• درصورتی‌که ارزش اموال و دارایی‌های فرد متوفی کمتر از بدهی و دیون فرد فوت‌شده باشد ، یعنی کمتر از واجبات مالی، عبادی و هزینه کفن‌ودفن باشد.مطابق قانون براساس ماده 17 قانون مالیات اموال و دارایی‌های فرد متوفی معاف از مالیات بر ارث می‌شوند و حتی اگر قبلاً مالیاتی پرداخت‌شده باشد با ارائه اسناد می‌توان پول را پس گرفت و این پول قابل‌ برگشت می‌باشد.

مدارک لازم برای گواهی مالیات بر ارث

مدارک مورد نیاز مالیات بر ارث شامل موارد زیر است :

• ارائه فتوکپی گواهی فوت صادره از اداره ثبت احوال
• فتوکپی شناسنامه مرحوم و کلیه وراث
• فتوکپی کارت ملی مرحوم و کلیه وراث
• ارائه درخواست صدور گواهی ماده 34 و یا تسلیم اظهارنامه ماده 26 به همراه مستندات دیون و بدهی های متوفی در مهلت مقرر (حداکثر ظرف یکسال از تاریخ فوت)
• در صورت داشتن خانه، مغازه و از این قبیل باید فتوکپی سند مربوطه ارائه گردد.
• فتوکپی مدارک مربوط به سهام، سپرده نزد بانک، فیش مکه و از این قبیل موارد.
• قبض آب و برق و گاز که فقط مربوط به نشانی ملک متوفی می باشد.
• قبض تلفن ثابت و همراه در صورتی که فقط به نام متوفی باشد.
• گواهی انحصار وراثت
• فتوکپی پایان کار ساختمان و یا فیش عوارض سالانه نوسازی مربوط به شهرداری
• فتوکپی سایر دارایی های سند دار متوفی
• فتوکپی سند خودرو و یا سایر وسایل نقلیه سند دار متوفی
• مدارک مربوط به سهم الارثی که به متوفی به ارث رسیده است.
• فتوکپی از اسناد کلیه اموالی که به نام متوفی از قبل بوده است.
• فتوکپی گواهی واریز مالیات بر ارث متوفی
• فتوکپی گواهی انحصار وراثت متوفی
• در صورت مراجعه وکیل مالیاتی فتوکپی شناسنامه و کارت ملی وکیل
• در صورتی که متوفی اموالی نداشته باشد فقط ارائه مدارک سه ردیف اول الزامی است.
• وراث محترم می توانند همه روزه در ساعات اداری به ادارات امور مالیاتی محل سکونت متوفی مراجعه نمایند.

تصفیه ترکه چیست؟

تصفیه ترکه به معنای این است که زمانی که یک فرد فوت می کند،اول باید تمام دین و بدهی هایی که بر گردن او است پرداخت شود سپس براساس بقیه اموال او به وصیت نامه فرد متوفی عمل شود.

مطابق قانون براساس ماده 206 تعریف ترکه این گونه بیان شده است” مقصود از تحریر ترکه تعیین مقدار ترکه و دیون متوفی است”. مطابق قانون براساس ماده 260 و با توجه به مواد 258 و 260 و 262 قانون تصفیه ترکه در صورتی مورد قبول است که هیچ از ورثه ترکه را قبول نکرده باشند.

مقصود از ترکه تعیین دین ها ،بدهی ها،و حقوقی است که بر عهده متوفی است و پرداخت آن ها خارج کردن مورد وصیت از ماترک است؛و این وظایف بر عهده وارثی است که ترکه را قبول کرده و باید به آن عمل کند.

آیین نحوه تقسیم ترکه

مطابق قانون براساس ماده 240 بیان شده که ورثه می توانند ترکه را قبول کنند و دین های فرد متوفی را پرداخت کنند؛ یا آن را واگذار یا رد نمایند.که در این صورت ترکه به بستانکاران داده شود و نیز می توانند قبول یا رد خود را منوط به تحریر ترکه نمایند و یا تصفیه ترکه را از دادگاه بخواهند.

چه کسانی می توانند جهت درخواست تحریر ترکه اقدام نمایند

• هر یک از ورثه متوفی یا نماینده قانونی آنها
• وصی بر اداره اموال متوفی
• امین غایب یا قیم محجوری که غایب یا محجور ، جزء ورثه ی متوفی باشند.

مطابق قانون براساس ماده 262 “هرگاه بعضی از ورثه ترکه را قبول کرده باشند سایر ورثه نمی‌توانند تصفیه ترکه را بخواهند”.

مطابق قانون براساس ماده 258 “در صورتی که بعضی از وراث ترکه را قبول و برخی دیگر آن را رد نمایند؛وارثی که ترکه را قبول کرده اقدامات لازم را برای اداره ترکه می تواند انجام دهد.در این صورتوارثی که ترکه را قبول نکرده نمی تواند هبچ گونه اعتراضی را بر این حکم داشته باشد؛و اگر پس از‌تصفيه تركه چيزي از تركه بماند سهم‌الارث وارثي كه تركه را رد كرده است به او داده خواهد شد.بر این اساس ترکه ای که زحمت اداره کرده وظایف متوفی را بر عهده داشته نسبت به سهم سایرین مستحق دستمزد نیز خواهد بود که این دستمزد از سوی دادگاه تعیین می شود.

درخواست تصفیه ترکه از سوی دادگاه

براساس قانون هر یک از ورثه می توانند از دادگاه درخوست تصفیه ترکه نمایند و هر گاه بعضی از ورثه ترکه را قبول کنند در این صورت درخواست تصفیه ترکه از سوی بقیه وراث قبول نمی شود؛ آنان می توانند همراه با ورثه دیگری که قبولی خود را اعلام کرده اند ترکه را قبول نمایند.

نحوه تصفیه ترکه به چه صورت است؟

مطابق قانون براساس ماده 240 راه های درخواست تصفیه ترکه به صورت زیر است :

تصفیه ترکه در صورت قبول از طرف ورثه

مطابق قانون براساس ماده 240 در روش اول ورثه می توانند تصفیه ترکه را قبول نمایند و براساس ماده 248 تمام دیون متوفی را بپردازند؛زیرا ورثه ترکه را بطور مطلق پذیرفته که دیون را بپردازند، مگر اینکه ثابت کنند دیون متوفی زاید بر ترکه بوده یا ثابت نمایند که پس از فوت متوفی بدون تقصیر آنان تلف شده و باقیمانده ترکه برای پرداخت دیون کافی نیست. که در اینصورت نسبت به زاید از ترکه، مسئول نخواهند بود

ذکر این نکته ضروری است که نماینده محجور و امین غایب نمی توانند ترکه و دیون را بطور مطلق قبول نمایند. ولی می توانند مطابق با صورت تحریر، ترکه را قبول کنند.چنانچه یکی از ورثه ترکه را قبول کند و درخواست تصفیه ترکه نیز به دادگاه نماید، در اینجا چون وظیفه تصفیه ترکه بر عهده قبول کننده می باشد دیگر ضرورتی به درخواست تصفیه ترکه از ناحیه قبول کننده نیست.

تصفیه ترکه در صورت رد از طرف ورثه

مطابق قانون براساس ماده 249 در این صورت ورثه می توانند ترکه را رد نمایند،در این روش درخواست توکه باید به صورت کتبی یا شفاهی به دادگاه ارائه شود.رد ترکه در مدت یکماه از تاریخ اطلاع وارث از فوت مورث یا از تاریخ ابلاغ خاتمه تحریر ترکه باید صورت بگیرد.

ذکر این نکته ضروری است که قانون گذار عذر موجه وارثی را که، در فرصت قانونی،درخواست رد ترکه خود را اعلام نکرده می پذیرد،بنابراین شخص می تواند با ارائه دلیل در زمینه عذر خود تقاضای تمدید یا تجدید مدت را از دادگاه بخواهد. دادگاه پس از رسیدگی و اثبات ادعای شخص، به مدت یکماه این درخواست را تمدید یا تجدید خواهد کرد.

هرگاه ورثه، ترکه را رد کنند در حکم ترکه متوفی بلاوارث بوده و به درخواست دادستان یا رئیس حوزه قضایی، شخص اداره کننده ترکه به وسیله دادگاه تعیین خواهد شد، و پس از پرداخت طلب بستانکاران چنانچه ترکه باقی بماند، باقیمانده به ورثه تحویل می شود تا بین آن ها تقسیم شود.

موارد قانونی تقسیم ترکه

مطابق قانون براساس ماده 300 در صورتی که ورثه زیاد باشند هر یک از آن ها می توانند از دادگاه درخواست تقسیم سهم خود را از سهم سایر ورثه بخواهند.

مطابق قانون براساس ماده 301 هر گاه یکی از ولی ، وصی ، نماینده ورثه محجور یا دور باشد،نماینده وارثی که نیست و جنین کسی که سهم‌الارث بعضی از ورثه به او منتقل شده است و همچنین موصی له و وصی راجع به موصی به، در صورتی که وصیت به جزء مشاع از ترکه شده باشد حق درخواست تقسیم را دارند.
مطابق قانون براساس ماده 302 بر اساس این ماده همه وراث در هر زمانی که بخواهند می توانند درخواست تقسیم اموال را داشته باشند.
مطابق قانون براساس ماده 303 هر گاه یکی از ورثه ای که حضور ندارد و نماینده ای ی وکیلی از او موجود نیست در این صورت تقسیم اموال شود،برای ورثه غائب امین معین می‌شود و بعد تقسیم اموال می شود.
مطابق قانون براساس ماده 304 درخواست تقسیم ترکه باید کتبی و به صورت زیر باشد :

•  نام و مشخصات درخواست کننده و متوفی
•  ورثه و اشخاص دیگری که ترکه باید بین آنها تقسیم شود و سهام هر یک از آن ها

مطابق قانون براساس ماده 305 بعد از ارسال درخواست تصفیه ترکه هر یک از وراث در صورتی که لازم به توضیح باشد دادگاه شخص را احضار می کند و ورثه باید توضیحات لازم را به دادگاه ارائخ نمابد.
مطابق قانون براساس ماده 306 دادگاه برای رسیدگی به موضوع درخواست تصفیه ترکه تعیین جلسه می نماید و درخواست کننده و اشخاص ذی نفع را احضار می‌نماید.

مطابق قانون براساس ماده 307 درخواست کننده تقسیم می‌تواند زمینه‌هائی برای تقسیم ترکه تهیه نموده و به دادگاه تسلیم نماید در این صورت مراتب در احضاریه نوشته شده و تذکر داده می‌شود که مراجعه به زمینه‌های نامبرده در دفتر دادگاه مانعی ندارد.

مطابق قانون براساس ماده 308 وقت رسیدگی به درخوایت تصفیه ترکه باید طوری باشد که فاصله بین ابلاغ احضاریه و روز دادرسی کمتر از ده روز نباشد.

مطابق قانون براساس ماده 309 ورثه مکی توانند در دادگاه حاضر شوند و راجع به تقسیم اموال و ترکه در دادگاه تصمیم گیری نمایند، در این صورت دادگاه صورت مجلسی مشتمل بر قرارداد نامبرده تنظیم می‌نماید.

مطابق قانون براساس ماده 310 هر گاه یکی از وراث در صورت جلسه تقسیم ترکه حضور نداشته باشد و رضایت کافی را نداشته باشد،در این صورت دادگاه نتیجه تقسیم اموال شخص غایب را به اطلاع وی خواهد رساند.
مطابق قانون براساس ماده 311  هر گاه شخص غائب در مدت معین در دفتر حاضر نگردد و یا رضایت و عدم رضایت خود را اظهار نکند بر طبق قرار مذکور در ماده ۳۰۹ قضیه حل خواهد شد.

مطابق قانون براساس ماده 312 هر گاه شخص غائب عذر موجهی برای حضور در دادگاه داشته باشد و درخواست وقت جدیدی نماید تا رضایت و عدم رضایت خود را اعلام دارد دادگاه وقت جدیدی برای او معین خواهد نمود.

مطابق قانون براساس ماده 313 در صورتی که تمام ورثه و اشخاصی در تقسیم ترکه شرکت داشته باشند، به هر نحوی که بخواهند می‌توانند ترکه را بین خود تقسیم نمایند لیکن اگر مابین آنها شخصی غائب باشد تقسیم ترکه توسط نماینده شخص غائب در دادگاه به عمل می‌آید.

مطابق قانون براساس ماده 314 در صورتی که ورثه تراضی در بهای اموال غیر منقول مورد درخواست تقسیم ننمایند اموال نامبرده باید توسط کارشناس ارزیابی شود و اموال منقول در صورتی ارزیابی می‌گردد که به ارزیابی در موقع تحریر ترکه به جهانی نتوان ترتیب اثر داد.

مطابق قانون براساس ماده 315  کارشناس تقسیم اموال باید بهای اموال مورد درخواست ،تقسیم و قابل قسمت بودن ، یا قابل قسمت نبودن اموال را معین و سهام را تعدیل نماید. کارشناس باید برای ارزیابی اموال، بهای روز ارزیابی را در نظر بگیرد.

مطابق قانون براساس ماده 316 تقسیم ترکه باید طوری صورت بگیرد که برای هر یک از ورثه از هر نوع اموال مقداری معین شود ، اگر بعضی از اموال بدون زیان قابل قسمت نباشد ممکن است آن را در سهم بعضی از ورثه قرارداد و برابر بهای آن از سایر اموال در سهم دیگران منظور نمود و اگر تعدیل محتاج به ضمیمه پول به اموال باشد به ضمیمه آن تعدیل می‌شود.

مطابق قانون براساس ماده 317 در صورتی که اموال منقول یا غیر منقول قابل تقسیم و تعدیل نباشد ممکن است بهای فروخته شده آن تقسیم شود.

مطابق قانون براساس ماده 318 در صورتی که بعضی از ورثه دینی به متوفی داشته باشند ممکن است دادگاه دین را در سهم خود آنها قرار دهد.

مطابق قانون براساس ماده 319 در صورتی که پس از تعدیل سهام ورثه به تعیین حصه تراضی ننماید سهام آنها به قرعه معین می‌شود.

مطابق قانون براساس ماده 320 در موردی که تقسیم ترکه و اموال از طریق قرعه انجام گیرد ،باید جلسه‌ای که برای قرعه معین شده به وراث اطلاع داده شود و اگر بعضی از وراث حاضر نباشند دادگاه بخش به درخواست اشخاص حاضر اقدام به قرعه و تعیین سهام می‌نماید.

مطابق قانون براساس ماده 321 هر گاه یکی از ورثه غائب یا وجود نداشته باشد برای شخص غائب پس از آن تقسیم به عمل می‌آید.

مطابق قانون براساس ماده 322  پس از تمام شدن تقسیم ترکه و اموال، دادگاه صورت مجلسی تنظیم می نماید و در آن مقدار ترکه و سهم هر یک از وراث و آنچه که باید برای دین و وصیت فرد متوفی پرداخت شود را معین می کند.

مطابق قانون براساس ماده 323  صورت جلسه تقسیم ترکه باید به امضاء یا مهر صاحبان سهام یا ورثه و  امضاء دادرس دادگاه برسد و هر گاه بعضی از صاحبان سهام یا ورثه نباشند یا نتوانند و یا نخواهند این صورت جلسه را  امضاء کنند جهت امضاء نکردن آنها در صورت مجلس قید می‌شود و این صورت جلسه در دفترخانه دادگاه باقی خواهد ماند.

مطابق قانون براساس ماده 324 دادگاه بر طبق صورت جلسه تقسیم‌نامه ای به عده صاحبان سهام تهیه می نماید و به آنها ابلاغ و تسلیم می‌نماید.این تصمیم دادگاه حکم شناخته شده و از تاریخ ابلاغ در حدود قوانین قابل اعتراض و پژوهش و فرجام است.

مطابق قانون براساس ماده 325 هر یک از ورثه پس از تقسیم ترکه و اموال، مالک مستقل سهم خود هستند و هر تصرفی که بخواهند می توانند در مال خود داشته باشند و به سهم دیگران حقی ندارد.

مطابق قانون براساس ماده 326 مقررات قانون مدنی راجع به تقسیم در مورد تقسیم ترکه جاری است و نیز مقررات راجع به تقسیم که در این قانون مذکور است در مورد تقسیم سایر اموال جاری خواهد بود.

نحوه تقسیم ارثیه میان اعضای خانواده چگونه است؟

میزان ارث طبقه پدر و مادر

میزان سهم الارث پدر و مادر: پدر و مادر متوفی در هر صورت سهمی از ارث فرزند خود خواهند برد اما میزان سهم آن ها در صورت وجود اشخاص دیگر در طبقه اول ممکن است متفاوت باشد.

اگر فرد متوفی هیچ فرزندی نداشته باشند هر یک از والدین متوفی ،در صورتی که یکی از آن ها موجود باشد تمام ارث را به ارث می برد.

اگر فرد متوفی هیچ فرزندی نداشته باشند ،در صورتی که هر دو زنده باشند مادر یک ثلث و پدر دو ثلث از اموال را به ارث می برد.

اگر فرد متوفی هیچ فرزندی نداشته باشند و والدین متوفی هر دو زنده باشند،شخصی از طبقات دیگر که میزان سهم الارث مادر را کمتر می کند نیز وجود داشته باشد، سدس از ترکه متعلق به مادر است و بقیه اموال مال پدر است.

حاجب به کسی گفته میشود که با وجود او در یک طبقه، طبقه بعد،از اموال ارث نمیبرد.

میزان سهم الارث اولاد

اگر فرزند متوفی دختر باشد : اگر فرزند فرد فوت شده دختر باشد نصفه ترکه سهم او است،و بقیه اموال با توجه به میزان سهم الارث پدر یا مادر متوفی بین آنها تقسیم می شود.

اگر متوفی دو دختر یا بیش از دو دختر داشته باشد و فرزند پسری هم نداشته باشد :در این صورت دختران دو ثلث ترکه را به ارث می برند و مابقی اموال با توجه به میزان سهم الارث هر یک در آن طبقه بینشان تقسیم می شود.

اگر وراث متوفی فقط دختر یا دختران باشد بدون وجود وارثی در طبقه اول مثل پدر و مادر، تمام ترکه به دختر یا دختران متوفی می رسد.

اگر فرزند متوفی پسر باشد : اگر فرزند متوفی پسر یا پسران وی باشند در این صورت سهم الارث پدر و مادر متوفی یک ثلث ترکه خواهد بود و مابقی به قرابت به فرزند یا فرزندان پسر می رسد که به تساوی بین خودشان تقسیم می کنند.

در صورتی که فرزند متوفی فقط پسر یا پسران او باشند و در طبقه اول وارث دیگری وجود نداشته باشد تمام ترکه بین پسر یا پسران او تقسیم می شود.

در صورتی که متوفی هم فرزند دختر و هم فرزند پسر به همراه پدر و مادر در طبقه اول داشته باشد، سهم الارث پدر و مادر به دلیل وجود فرزندان یک سوم ترکه خواهد بود. و مابقی بین فرزندان دختر و پسر متوفی تقسیم می شود ،در این صورت فرزندان پسر دو برابر فرزندان دختر ارث می برند.

میزان سهم الارث ( نوه ) : نوه در صورتی ارث می برد که متوفی اولادی نداشته باشد، در این صورت نوه با هر یک از برادران متوفی که زنده باشد ارث می برد؛نوه پسر دو برابر نوه دختر ارث می برد.

میزان سهم الارث طبقه دوم

افراد این طبقه شامل : خواهرها و بردارها و فرزندان آنها همچنین پدربزرگ و مادربزرگ متوفی است که سهم آن ها به شرح زیر است:

تمام افرادی که در طبقه دوم قرار می گیرند در صورتی ارث می برند که برای متوفی در طبقه اول وارثی وجود نداشنه باشد.

نحوه ارث بردن پدربزرگ و مادربزرگ: اگر پدر بزرگ و مادربزرگ تنها وراث متوفی باشند تمام ترکه را به ارث می برند.

اگر پدربزرگها و مادربزرگها زیاد باشند در صورتی که پدربزرگ ها باشند دو برابر ارث می برند و اگر مادربزرگ ها باشند بین آنها مساوی تقسیم می گردد.

میزان سهم الارث طبقه سوم

طبقه سوم شامل :عموها و عمه ها و خاله ها و دایی ها و فرزندان آنها است که سهم آن خا به شرح زیر است:

اعمال و اخوال

وراث طبقه سوم در صورتی ارث می برند که در طبقات اول و دوم وارثی وجود نداشته باشد.(توجه داشته باشید که اعمام یعنی عمو و عمه و اخوال یعنی خاله و دایی ها)

اگر میت اعمام یا اخوال ابویینی داشته باشد اعمام یا اخوال ابی ارث نمی برند و در صورت نبودن و در صورت نبودن اعمام یا اخوال ابوینی اعمام یا اخوال ابی حصه آنها را می برند.

هر گاه وراث متوفی چند نفر عمو ،عمع،یا چند نفر عمه ،خاله؛باشند ترکه بین آنها مساوی تقسیم می شود.

هر گاه عمو و عمه با هم باشند در صورتی که همه امی باشند ترکه را بالسویه تقسیم می نمایند ، در صورتی که همه بوینی یا امی باشند حصه ذکور دو برابر اناث خواهد بود.

هرگاه وراث متوفی چند نفر دایی یا چند نفر خاله یا چند نفر دایی و چند نفر خاله باهم باشند ترک بین آنها مساوی تقسیم می شود خواه همه ابوینی خواه همه ابی و خواه همه امی باشند.

فرزندان اعمام و اخوال

با وجود دایی ها و خاله ها اولاد آنها ارث نمی برند مگر در صورت انحصار وراثت به یک پسرعموی ابوینی با یک عموی ابی تنها که فقط در اینصورت پسر عمو، عمو را از ارث محروم می کند لیکن اگر با پسرعموی ابوینی خال یا خاله باشد یا اعمام متعدد باشند ولو ابی تنها، پسر عمو ارث نمی برد.

کسانی که به واسطه خویشاوندی سببی ارث میبرند :

ارث زوج

نصف ترکه متوفی برای زوج است در صورتی که فرد فوت شده اولاد یا اولاد اولاد نداشته باشد.

ربع ترکه متوفی برای زوج است در صورتی که فرد فوت شده اولاد یا اولاد اولاد داشته باشد.

ارث زوجه

در صورتی که زوجه فرزند داشته باشد ؛ یک هشتم از اموال منقول و یک هشتم از اموال غیرمنقول ارث می برد.

در صورتی که زوجه فرزند داشته باشد؛ یک چهارم از اموال منقول و یک هشتم از موال غیرمنقول ارث می برد.

در صورت تعدد زوجین متوفی  ( در صورت فرزند دار نبودن زوج ) یا ثمن ( در صورت فرزند دار بودن زوج ) ترکه تعلق به زوجه دارد که بین آنها به مساوی تقسیم می شود.

سهم الارث زن متوفی

در صورتی که تنها وارث فرد فوت شده همسر وی باشد یا یک زن باشد،یک چهارم ترکه را به ارث می برد ، اگر فرد فوت شده دو همسر داشته باشد هر کدام از زن ها یک هشتم ترکه را به ارث می برد،اگر فرد فوت شده سه همسر داشته باشد هر کدام از زن ها یک دوازدهم ارث می برد،در صورتی که فرد فوت شده چهار همسر داشته باشد هر کدام از زن ها یک شانزدهم ارث می برد.

در صورتی که وارث فرد فوت شده زن و فرزند یعنی دختر و پسر وی باشد یک هشتم ترکه به زن متوفی تعلق می گیرد،و بقیه اموال بین فرزندان متوفی تقسیم می شود به طوری که به فرزند پسر دو برابر فرزند دختر ارث می رسد.

اگر تنها وارث فرد فوت شده همسر وی و پدر و مادرش باشند سه دوازدهم ترکه به همسر متوفی می رسد،چهار دوازدهم ترکه به مادر متوفی می رسد و باقی مانده اموال یعنی پنج دوازدهم آن به پدر متوفی می رسد.

اما در صورتی که وارث فرد فوت شده زن و فرزندان وی و پدر و مادرش باشند،پدر متوفی یک ششم ، مادر متوفی یک ششم ، زن متوفی یک هشتم ، و بقیه اموالش بین فرزندان وی تقسیم می شود به طوری که به فرزند پسر دو برابر فرزند دختر ارث می رسد.

سهم الارث دختر در قانون جدید چطور است؟

در صورتی که تنها وارث فرد فوت شده دختر او باشد همه ترکه و اموال به دختر تعلق می گیرد. در صورتی که تنها وارث فرد فوت شده دختران او باشند همه ترکه و اموال بین آن ها به طور مساوی تقسیم می شود.

اگر تنها وارث فرد فوت شده پسران و دختران او باشند همه ترکه و اموال بین آن ها تقسیم می شود ، به طوری که به فرزند پسر دو برابر فرزند دختر ارث می رسد. در این مورد فرقی نمی کند که فرد فوت شده چند پسر داشته باشد یا چند دختر در هر صورت اموال باید طوری تقسیم شود که فرزندان پسر دو برابر دختران ارث ببرند.

اگر تنها وارث فرد فوت شده چند دختر وی و مادرشان باشد ، در این صورت یک ششم اموال و ترکه به مادر ارث می رسد ، چهار ششم اموال و ترکه بین دختران متوفی به طور مساوی تقسیم می شود.و یک ششم باقی مانده تقسیم بر پنج می­شود و یک پنجم آن به مادر و چهار پنجم آن بین دختران بطور مساوی تقسیم می­شود.

اگر تنها وارث فرد فوت شده یک دختر با پدر و مادرش باشد ، در این صورت یک ششم ترکه و اموال به پدر متوفی، یک ششم ترکه و اموال به مادر متوفی ، سه ششم اموال به دختر تعلق می گیرد،و باقی مانده اموال یعنی یک ششم اموال تقسیم بر پنج می شود و یک پنجم آن به پدر ، یک پنجم به مادر ، سه پنجم نیز به دختر تعلق می گیرد.
اگر تنها وارث فرد فوت شده یا یا چند دختر با پدر و مادر متوفی باشند ، در این صورت یک ششم ترکه و اموال به پدر،یک ششم ترکه و اموال به مادر، و چهار ششم باقی مانده به طور مساوی بین دختر ها تقسیم می شود.

اپر تنها وارث فرد فوت شده فرزندان و همسر متوفی باشنددر این صورت،یک هشتم ترکه و اموال به همسر متوفی یک ششم ترکه و اموال به پدر و مادر متوفی،و بقیه اموال بین فرزندان تقسیم می شود به طوری که سهم فرزندان پسر باید بیشتر از فرزندان دختر باشد.

اگر تنها وارث فرد فوت شده دختر و پسر و پدر و مادر وی باشند در این صورت،یک ششم اموال و ترکه به پدر،یک ششم ترکه و اموال به مادر،و بقیه اموال یعنی چهار ششم آن بین فرزندان متوفی تقسیم می شود به طوری که سهم فرزند پسر باید بیشتر از فرزند دختر باشد.

اگر وارثان فرد فوت شده همسر،فرزندان،پدر مادر وی باشند در این صورت،به پدر متوفی یک ششم ترکه و اموال،به مادر متوفی یک ششم ترکه و اموال،به همسر متوفی یک هشتم از ترکه و اموال،و بقیه اموال باید بین فرزندان متوفی تقسیم شود به طوری که فرزند پسر باید بیشتر از فرزند دختر ارث ببرد.

سهم الارث مادر و پدر از فرزند فوت شده

در صورتی که تنها وارث فرد فوت شده مادر او باشد تمام اموال به مادر متوفی می رسد.

در صورتی که تنها وارث فرد فوت شده پدر و مادر او باشند،یک سوم ترکه و اموال به مادر و دو سوم ترکه و اموال به پدر متوفی تعلق می گیرد.

در صورتی که تنها وارث فرد فوت شده مادر و چند دختر او باشند،یک ششم ترکه و اموال به مادر متوفی،یک ششم ترکه و اموال به پدر متوفی،چهار ششم ترکه و اموال بین دختران متوفی،و یک یک ششم باقی مانده تقسیم بر پنج می­شود و یک پنجم آن به مادر و چهار پنجم آن بین دختران بطور مساوی تقسیم می­شود.

اگر تنها ورث فرد فوت شده مادر و پدر و یک دختر وی باشند،یک ششم ترکه و اموال به پدر متوفی،یک ششم ترکه و اموال به مادر متوفی،سه ششم ترکه و اموال به دختر متوفی،و بقیه اموال که یک ششم می باشد تقسیم بر پنج می شود،یک پنجم اموال به مادر،یک پنجم آن به پدر،سه پنجم نیز به دختر متوفی تعلق می گیرد.

اگر وارث فرد فوت شده مادر و پدر و چند دختر وی باشند،یک ششم اموال و ترکه به پدر،یک ششم اموال و ترکه به مادر،چهار ششم باقی مانده نیز به طور مساوی بین دختران متوفی تقسیم می شود.
اگر تنها وارث فرد فوت شده همسر و مادر و پدر وی باشند،سه دوازدم ترکه و اموال به همسر متوفی،چهار دوازدهم ترکه و اموال به مادر متوفی ،پنج دوازدهم باقی مانده نیز به پدر متوفی ارث می رسد.
اگر وارث فرد فوت شده مادر و پدر با دختر و پسر وی باشند،یک ششم ترکه و اموال به پدر متوفی،یک ششم ترکه و اموال به مادر متوفی،و چهار ششم باقی مانده بین فرزندان متوفی تقسیم می شود به طوری که سهر ارث پسرها باید بیشتر از ارث دخترها باشد.
اگر وارث فرد فوت شده مادر و پدر،همسر،فرزندان وی باشند،یک ششم ترکه و اموال به پدر،یک ششم ترکه و اموال به مادر،یک هشتم ترکه و اموال به همسر،و بقیه موال نیز بین فرزندان متوفی تقسیم می شود به طوری که سهم پسر باید بیشتر از دختر باشد.

قانون ارث فرزند فوت شده چیست؟

براساس قانون در صورتی که فرزندی قبل از پدر خود فوت کند،از پدر ارث نمی برد و فرزندان او نیز از پدرش ارث نمی برند،بلکه بر عکس پدر از اموال فرزند فوت شده خود ارث می برد و طبق قانون میزان ارث پدر مشخص شده است .

فرزندان فرزندی که فوت شده یعنی نوه در صورتی از پدر بزرگ خود ارث می برند ،که هیچ خویشاوندیا وارث نسبی از هیچ کدام از طبقات نسبی پدربزرگ خود وجود نداشته باشد اما اگر کسی وجود داشته باشد هیچ ارثی به آنها نخواهد رسید.

بر طبق قانون فرزندان کسی که فوت شده هیچ حقی از اموال پدربزرگ خود ندارند مگر آنکه پدربزرگ آنها بر طبق علاقه و عاطفه ای که بین آنها وجود دارد ، سهمی از میراث خود را به آنها واگذار کند و از نظر اخلاقی بخواهد از نوه های خود حمایت کند.

در شرع هم این مسئله مطرح شده است که گرچه فرزندان کسی که قبل از پدر خود فوت شده از اموال پدربزرگ ارثی نخواهند برد ؛ اما طبق تعالیم دینی بهتر است در صورتی که این نوادگان نیازمند یا تنگ دست باشند ، پدربزرگ از اموال خود چیزی را به نوه های خود ببخشد.

در صورتی که تمام فرزندان پدر بزرگ فوت کند نوه جزء وراث طبقه اول شناخته می شود وبه او ارث می رسد.

قانون نحوه تقسیم ارث بین نوه ها را به صورت مساوی قرار داده است و نوه دختر و پسر به صورت مساوی از ارث سهم خواهند داشت.

شرایط ارث فرزند فوت شده (پسر از پدر)

در صورتی که فرد فوت شده فرزندی نداشته باشد یا فرزندان وی فوت شده باشند،نوه پسری او حتی اگر دختر باشند به اندازه سهم پسر ارث می برند،نوه پسری او حتی اگر پسر هم باشند به اندازه سهم دختر ارث می برد، یعنی هر دو نوه به یک اندازه ارث می برند؛ اگر میت یک پسر از دختر خود و یک دختر از پسرش داشته باشد، ترکه و اموال را به سه قسمت تقسیم می کنند، یک قسمت را به پسر دختر و دو قسمت را به دختر پسر مىیدهند.

اگر فرزندان فرد فوت شده قبل از او مرده باشند،فرزندان آن ها یعنی نوه ها از متوفی ارث می برند، اگر یک یا چند فرزند متوفی زنده باشند، نوه‏ ها ارث نمىیبرند، هر چند پدر آنها فوت شده باشد؛ و آنها حقّ ندارند ادعاى سهم الارث پدر خود را در فرض حیات بکنند.

شرایط ارث فرزند فوت شده (پدر از پدربزرگ)

در این صورت اگر فرد فوت شده فرزندی نداشته باشد،نوه پسری او حتی اگر دختر باشد به اندازه سهم پسر ارث می برد،نوه پسری او حتی اگر پسر هم باشد به اندازه سهم دختر ارث می برد، یعنی هر دو نوه به یک اندازه ارث می برند؛اگر میت یک پسر از دختر خود و یک دختر از پسرش داشته باشد،ترکه و اموال را به سه قسمت تقسیم می کنند، یک قسمت را به پسر دختر و دو قسمت را به دختر پسر مى‏دهند.

اما اگر تمام فرزندان فرد فوت شده قبل از وی مرده باشند،فرزندان آن ها یعنی نوه ها از متوفی ارث می برند،اگر یک یا چند فرزند متوفی زنده باشند، نوه‏ها ارث نمى‏برند، هر چند پدر آنها فوت شده باشد؛ و آنها حقّ ندارند ادعاى سهم الارث پدر خود را در فرض حیات بکنند.